Tiêu chảy cấp là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, do đường ruột của trẻ yếu hơn người lớn nên dễ bị thức ăn hoặc vi sinh vật trong môi trường sống xâm nhập. Tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ thường đi ngoài phân lỏng, mất nước, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa và hấp thu khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng.
Tiêu chảy cấp là tình trạng tiêu chảy kéo dài dưới 14 ngày và đi ngoài phân lỏng hơn 3 lần mỗi ngày. Nếu không được chăm sóc đúng cách, tiêu chảy cấp có thể dẫn đến mất nước và điện giải, nguy hiểm đến tính mạng. Sau đây là nguyên nhân và phương pháp phòng tránh bệnh cho bé.
Định nghĩa về bệnh tiêu chảy cấp
Tiêu chảy: Là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc toé nước ≥ 3 lần trong 24 giờ.
Tiêu chảy cấp: Là tiêu chảy khởi đầu cấp tính và kéo dài không quá 14 ngày.
Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp
+ Tiêu chảy cấp có thể xảy ra do các nguyên nhân chính bao gồm:
- Rotavirus là tác nhân chính gây tiêu chảy nặng và đe dọa tử vong ở trẻ dưới 2 tuổi.
- Vi khuẩn: E.coli, Shigella, Tả, Campylobacter Jejuni , Salmonella …
- Ký sinh trùng: Giardia, Cryptosporidium, amip
- Các nhiễm trùng khác: nhiễm khuẩn hô hấp, nhiễm khuẩn tiết niệu, Viêm màng não,…
- Tiêu chảy cấp do thuốc, thức ăn, dị ứng,…
+ Yếu tố thuận lợi dẫn đến tiêu chảy cấp:
- Tuổi: 80% trẻ bị tiêu chảy < 2 tuổi, lứa tuổi cao nhất từ 6-18 tháng .
- Trẻ mắc một số bệnh gây giảm miễn dịch: Suy dinh dưỡng, sau sởi, HIV/AIDS…
- Tập quán làm tăng nguy cơ tiêu chảy cấp: Cho trẻ bú chai hoặc không nuôi con bằng sữa mẹ trong 4-6 tháng đầu, cai sữa quá sớm
- Thức ăn bị ô nhiễm, nước uống bị ô nhiễm hoặc không đun chín. Hay không rửa tay trước khi ăn
- Mùa: Mùa hè các bệnh tiêu chảy do nhiễm khuẩn cao, mùa đông tiêu chảy thường do Rotavirus
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ khi bị bệnh
– Cho trẻ ăn sớm khẩu phần ăn hàng ngày 4 – 6 giờ sau bù nước với lượng tăng dần
– Nếu trẻ bú mẹ: tiếp tục cho bú nhiều lần hơn và lâu hơn.
– Nếu trẻ không bú sữa mẹ: Chọn loại sữa mà trẻ ăn trước đó, không pha loãng sữa.
– Không sử dụng sữa không có lactose thường quy cho trẻ bị tiêu chảy cấp.
– Tránh thức ăn có năng lượng, protein và điện giải thấp và nhiều carbohydrate.
– Khi khỏi tiêu chảy, thêm 1 bữa/ ngày ngoài bữa ăn thường ngày trong 2-4 tuần.
– Không sử dụng thuốc cầm nôn, cầm đi ngoài.
Hướng dẫn cách phòng bệnh cho trẻ
Để chủ động phòng chống tiêu chảy cấp, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo cộng đồng:
Tiêm phòng cho trẻ
Bệnh tiêu chảy cấp do virus rota có thể phòng ngừa chủ động, giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ trong những năm tháng đầu đời. Đây là 1 biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Tăng cường vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường sạch sẽ
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Mỗi gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh, không đi tiểu bừa bãi, không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ. Không sử dụng phân tươi, phân chưa xử lý đảm bảo vệ sinh để bón cây trồng.
- Bảo đảm vệ sinh nhà cửa và môi trường xung quanh.
- Hạn chế ra vào vùng đang có dịch.
Bảo đảm giữ gìn vệ sinh an toàn thực phẩm
- Mọi người, mọi nhà đều thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã.
- Không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn chưa được chế biến và nấu chín, các thức ăn còn sống như gỏi cá, tiết canh, nem chua…
- Chọn mua thức ăn từ nguồn thực phẩm an toàn, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không sử dụng thực phẩm quá hạn sử dụng.
- Các thức ăn đã nấu chín hoặc thức ăn còn dư, để từ bữa trước sang bữa sau phải được bảo quản tốt. Nếu chỉ sử dụng ngay sau một thời gian ngắn thì đậy lồng bàn, để nơi mát, thoáng gió. Nếu muốn để lâu (vài tiếng trở lên) thì phải cho vào tủ lạnh. Lưu ý tủ lạnh phải để ở mức độ đủ lạnh cần thiết.
- Rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn để đảm bảo không làm nhiễm mầm bệnh từ tay bẩn vào thức ăn.
- Hạn chế tập trung ăn uống đông người như ma chay, đám giỗ, cưới xin, liên hoan… trong vùng đang có dịch.
Bảo vệ nguồn nước và nên sử dụng nước sạch
- Nguồn nước ăn uống, sinh hoạt của các gia đình phải được bảo vệ sạch sẽ, có nắp đậy, không để nguồn nước bẩn từ bên ngoài như ao, hồ, sông, suối… chảy vào.
- Ở những nơi không có nước máy mà đang có dịch tiêu chảy thì tất cả nước ăn uống đều phải được sát khuẩn bằng cloramin B.
- Cấm đổ phân, chất thải, nước giặt rửa và đồ dùng của người bệnh xuống giếng, ao, hồ, sông, suối…
Xử trí kịp thời khi có trẻ bị tiêu chảy cấp
Phải đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời, không được để bệnh nhân ở nhà hoặc mua thuốc tự điều trị vì có thể nguy hiểm đến tính mạng và làm lây lan bệnh dịch sang cho gia đình và cộng đồng.